به گزارش حلقه وصل، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در چهلمین سالگرد از شروع دفاع مقدس و هشتمین هفته متمادی، از کتاب «طبیب زندان دولتو» رونمایی کرد. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در اقدامی مناسب و بنا بر خط مشی خود به منظور حفظ و انتقال ارزشهای دفاع مقدس و تبیین فرهنگ ایثار و شهادت برای نسلهای آینده کتاب تاریخ شفاهی دکتر سید مسعود خاتمی مسئول بهداری سپاه در سالهای دفاع مقدس و ریاست اسبق دانشگاه علوم پزشکی حضرت بقیه الله (عج) که هم اکنون به نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس شورای اسلامی فعالیت دارد، منتشر و رونمایی کرد.
این مراسم با توجه به وضعیت ناشی از شیوع ویروس کرونا بدون حضور رسانه‌ها برگزار شد. به‌منظور آشنایی بیشتر با این کتاب با دکتر علیرضا موحد علوی مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و دکتر محمدرضا باقری مجری این کتاب به گفتگو پرداختیم. گفتگوی تفضیلی با دکتر خاتمی به صورت مجزا منتشر خواهد شد.
علیرضا موحد علوی مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در ابتدا به اهمیت تاریخ شفاهی دکتر خاتمی اشاره کرد و گفت: کتاب تاریخ شفاهی دکتر سید مسعود خاتمی تحت عنوان «طبیب زندان دولتو» روایت نقش ایشان در سطوح مهم مدیریتی نامبرده و از طرفی به دنبال تبیین نقش معاونت بهداری کل سپاه در جنگ و نقش پزشکان در آن سالهای پر حماسه و شکوهمند است.
وی ضمن بیان اینکه نظام جمهوری اسلامی و شجره طیبه انقلاب اسلامی اگر به دنبال ارائه الگوها و اسوه‌های خود ساخته در طول سالهای پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس میباشد، یکی از این الگوهای ماندگار و درخشان، شخصیت دکتر خاتمی است، اظهار کرد: دکتر خاتمی که طعم فقر و سختی نداری را در دوران دبستان و دبیرستان چشیده، سابقه مبارزاتی دانشجویی در کوران پیروزی انقلاب را دارد. وقتی به عنوان دانشجوی رشته پزشکی در لبیک به فرمان امام خمینی(ره) داوطلبانه به کُردستان میشتابد و در درگیری با ضد انقلاب و اشرار به اسارت در می‌آید و ساکن زندان "دولتو" می‌شود.
مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به اینکه دکتر خاتمی تقریباً همه سطوح فرماندهی سپاه را طی کرده است، عنوان کرد: دکتر خاتمی سال‌ها فرماندهی سپاه منطقه فارس در کنار بزرگانی چون شهید آیت‌الله دستغیب پله‌های مجاهدت را طی می‌کند و در شورای عالی سپاه و مسئولیت بهداری سپاه در سالهای دفاع مقدس برای ساماندهی مداوا و درمان مجرومین جنگ در عالی‌ترین سطح مدیریت انجام وظیفه می‌کند و بعد هم در حوزه تخصصی پزشکی در مقطعی رئیس بیمارستان حضرت بقیه‌الله بوده است.
وی تاکید کرد: با توجه به سوابق دکتر خاتمی در دوران دفاع مقدس و پس از آن، اکثر پزشکان حاضر در سالهای دفاع مقدس ایشان را جامع ویژگی‌ها و شاخص‌های فرهنگ پاسداری بر می شمارند. از این رو اهمیت کتاب تاریخ شفاهی دکتر خاتمی از این جهت است که این کتاب روایت یکی از شخصیت‌های عرصه پزشکی سپاه است که میتوان به عنوان الگو به نسل جوان معرفی کرد.
موحد علوی به محتوای کتاب تاریخ شفاهی دکتر خاتمی اشاره کرد و گفت: ازتولد تا انقلاب اسلامی، اسارت در زندان دولتو، فرماندهی استان فارس تا عضویت در شورای عالی سپاه، مسئولیت در بهداری جنگ و کمک به شکلگیری ستاد امداد و درمان بخش‌هایی از این کتاب است. همچنین کتاب به موضوعات تخصص بهداری در جنگ مانند بهداشت در جنگ، مواجهه با عوامل ناشناخته شیمیایی، درمان مصدمان شیمیایی و تحقیقات برای کمک به مجروحان جنگ در چند جلسه پرداخته است.
وی به شاخص‌های کتاب «طبیب زندان دولتو» پرداخت و عنوان کرد: گفتگو با یکی از فرماندهان و مدیران سطح عالی سپاه که نقش فعال در مقابله با بحران‌هایی که کشور با آن روبه‌رو بوده می‌تواند مورد توجه همه جوانانی باشد که در ابتدای راه مجاهدت در راه انقلاب اسلامی هستند و می‌تواند برای آن‌ها الگو باشد.
مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس افزود: تبیین بخشی از نقش معاونت بهداری سپاه در سالهای دفاع مقدس برای ساماندهی امر درمان مجروحین جنگ و بهرهگیری از همه ظرفیت‌های جامعه درمانی کشور برای این امر از دیگر شاخص‌های اصلی این کتاب است. همچنین بیان چگونگی تشکیل بسیج جامعه پزشکی و بهرهگیری از ظرفیت درمانی کشور در خدمت جنگ از ویژگیهای این کتاب است.
وی چگونگی مدیریت و فرماندهی مواجهه جامعه‌ی پزشکی با عوامل شیمیایی در جنگ، تاریخچه و گستره بمباران شیمیایی، چگونگی مقابله با این عوامل و نقش دیپلماسی در موضوع شیمیایی را از بخش‌های مهم مطرح شده در کتاب تاریخ شفاهی دکتر خاتمی مطرح کرد و گفت: فصلی در این کتاب به تدابیر پزشکی برای مقابله با بمباران شیمیایی، مداوای مجروحان شیمیایی و پدافند در مقابل این‌گونه حملات اختصاص دارد.
وی با بیان اینکه بخش مهمی از کتاب به تاریخچه تشکیل و توسعه دانشگاه علوم پزشکی حضرت بقیه الله(عج) می‌پردازد، اظهار کرد: این دانشگاه نقش مهمی در ادامه روند درمان مجروحان و جانبازان جنگ تحمیلی داشته و دارد. نقش دکتر خاتمی در تأسیس این دانشگاه و توسعه بیمارستان‌های وابسته به آن و نقش مرکز تحقیقات بیولوژیک در شناسایی شهدا در گفتگوی چهاردهم بیان شده است.
موحد علوی گفتگو با همسر دکتر خاتمی را از دیگر بخش های خواندنی کتاب تاریخ شفاهی او برشمرد و گفت: از ضمائم این کتاب، مصاحبه با همسر دکتر خاتمی است که شخصیت ایشان در سال های مبارزه و بعد از آن به ویژه در ماههای اسارتش از زوایه نگاه همراه و همسنگر ایشان می باشد.
وی در خصوص عنوان کتاب توضیح داد: یکی از فصل درخشان زندگی دکتر سید مسعود خاتمی زمانی است که در لبیک به فرمان حضرت امام خمینی(ره) در غائله کردستان بلافاصله داوطلبانه به آنجا میشتابد و در کنار شهید قاضی به مداوای مجروحان آنجا می‌پردازد. در یکی از مأموریت‌ها در رفتن به سردشت در کمین دمکرات‌ها و ضدانقلاب می‌افتند، سید مرتضی قاضی در این کمین به شهادت می‌رسد و دکتر خاتمی که آن روزها دانشجوی رشته پزشکی است به اسارت آن‌ها در می‌آید و ماههای اسارت را در زندان دولتو می‌گذراند. نام کتاب از این حادثه گرفته شده است.
مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به نحوه انتخاب مجری راوی اشاره و عنوان کرد: به دلیل حضور فعال و مؤثر دکتر محمدرضا باقری در یکی از بخش‌های مدیریتی دانشگاه بقیه الله (عج) و ارتباط نزدیک وی با دکتر خاتمی، به عنوان مجری این تاریخ شفاهی انتخاب شد. ضمن اینکه دکتر باقری در جمع‌آوری اسناد مربوط به نقش پزشکان و اسناد مرتبط با جنگ شیمیایی صدام علیه رزمندگان اسلامی، سعی فراوانی نمود
چهار اثر تاریخ شفاهی از مسئولان در عرصه پزشکی در دوران دفاع مقدس به زودی انتشار می‌شود
موحد علوی از انتشار چهار اثر تاریخ شفاهی از مسئولان در عرصه پزشکی در دوران دفاع مقدس به زودی خبر داد و گفت: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در کنار انتشار تاریخ شفاهی دکتر خاتمی، گفتگو، ضبط و تدوین تاریخ چهار نفر از شخصیت‌ها و مدیران عالی این عرصه از جمله تاریخ شفاهی سردار فتحیان، مسئول بهداری قرارگاه خاتم، سردار دکتر رجایی، مسئول بهداری نیروی زمینی سپاه در دفاع مقدس، دکتر مهرابی توانا، عضو هیئت علمی و مسئول معاونت بهداشت در جنگ و سردار حاج احد توکل، مسئول بهداری قرارگاه نجف، را در دست آماده‌سازی برای چاپ و انتشار دارد که امیدواریم به زودی از این کتاب‌های این بزرگان عرصه بهداری دفاع رونمایی نماییم.
فلسفه وجودی تدوین کتاب تاریخ شفاهی دکتر خاتمی مبنی بر تبیین نقش جامعه پزشکی در سال های دفاع مقدس است
در ادامه این گفتگو دکتر محمدرضا باقری فلسفه وجودی تدوین کتاب تاریخ شفاهی دکتر سید مسعود خاتمی را مبنی بر تبیین نقش جامعه پزشکی در سال های دفاع مقدس بیان کرد و گفت: چون نقش موثر جامعه پزشکی در همه مراحل جنگ تحمیلی برهیچ انسان منصفی پوشیده نیست و تاحدودی هم مغفول مانده است؛ بنابراین مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه در نظر دارد طی یک برنامه پنج ساله، ثبت و ضبط تاریخ شفاهی تعدادی از این پزشکان و کادر خدوم درمان را در سال های دفاع مقدس تدوین و منتشر کند.
وی در خصوص چرایی پذیرش مجری تاریخ شفاهی دکتر خاتمی اظهار کرد: تا بیش از ده سال فرماندهی مثمرثمر و کارگشای جناب دکتر سید مسعود خاتمی بر دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، درآن ایامی که بنده در همان مرکز علمی، آموزشی و پژوهشی مشغول به کار و فعالیت بودم، باعث شد که به شخصیت جدی، پرصلابت و مومن و متعهد آقای دکتر خیلی علاقمند شوم.
مجری تاریخ شفاهی دکتر خاتمی افزود: این ارادت درونی منجر شد تا نسبت به کنکاش در سوابق علمی و انقلابی و مبارزاتی ایشان نظرم جلب شود که حاصل آن دقت نظر، چاپ اول کتاب حاضر «طبیب زندان دولتو» است که با تشویق، ترغیب و همکاری و با همت صادقانه مدیر محترم گروه تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، دکتر علیرضا موحد علوی، صورت گرفته و همچنین مترصد چاپ بعدی آن با ویرایش جدید هستیم.
وی با بیان اینکه دکتر خاتمی به صورت منظم در جلسات تاریخ شفاهی حضور فعال داشت، گفت: با توجه به اینکه استاد خاتمی همزمان با مسئولیت‌های مختلف در سطوح گوناگون، علمی، آموزشی و پزشکی (پذیرش و درمان بیماران در جراحی عمومی و ترو مالوژی) مشغول به کار و تلاش بوده‌اند، بعد از تصویب تدوین کتاب تاریخ شفاهی نامبرده، یکی از درس‌های عملی که بنده بعد از سوابق ۳۰ ساله ام در سطوح مختلف علمی و مدیریتی از دکتر خاتمی آموزش عملی دیده‌ام، حضور به موقع و پا به کار بودن و همچنین حضور ذهن ایشان که محرکه و مشوق اینجانب شد تا برای به ثمر رسیدن این اثر پیش رو از هیچ کوششی دریغ نورزم.
باقری با اظهار به اینکه ۲۷ جلسه ضبط تاریخ شفاهی دکتر خاتمی در قالب ۱۴ گفتگو تنظیم شده است، بیان کرد: خردادماه سال ۱۳۹۷ برگزاری جلسات تاریخ شفاهی ایشان تصویب و در تیرماه همان سال، جلسات ثبت و ضبط در استودیوی مجهز مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس آغاز شد. با مراجعه به مخزن اسناد هشت سال دفاع مقدس،کثرت سندهای طبقه‌بندی شده مربوط به ایشان باعث شد که ما ۲۷ جلسه یک و نیم تا دو ساعته از ایشان ثبت و ضبط تلویزیونی کنیم که تا دیماه ۱۳۹۸ ادامه پیدا کرد.
وی بر سند محور بودن کتاب «طبیب دولتو» تاکید کرد و گفت: یکی از ویژگیهای آثار مکتوب مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، سند محور بودن جلسات تاریخ شفاهی فرماندهان و مدیران حوزه های مختلف جنگ تحمیلی است که ایشان هم از این امر مستثنی نبوده است.
مجری تاریخ شفاهی دکتر خاتمی با اظهار به اینکه تمامی مباحث و مطالب مطرح شده توسط ایشان برایم پند آموز بود، عنوان کرد: یکی از نکات بسیار جالبی که ایشان مطرح کردند آن بخشی بود که در مسیر مهاباد- سردشت، وقتی دچار کمین ضد انقلاب دموکرات شده و اسیر می شوند؛ به آقای نوری می‌گویند: بپرسید که اگر ما را می‌خواهند بکشند، زودتر بکشند. چرا اینقدر پیاده ما را راه می‌برند.
وی در رابطه با وجه تسمیه عنوان کتاب توضیح داد و گفت: عنوان کتاب به‌خاطر نام زندانی بود که ایشان به مدت پنج ماه قبل از آغاز جنگ تحمیلی، هنگامی که برای کمک پزشکی به مردم پاوه اعزام می‌شدند، در میانه راه به همراه هشت نفر دیگر به اسارت گرفته می‌شوند که دو نفر از آنان به نام‌های سید مرتضی قاضی و آقای رزمجو در دم به شهادت می‌رسند.