یوزپلنگ‌های نر قربانی دکتر بازی آقایان

به گزارش حلقه وصل، چندی پیش بود که سازمان حفاظت محیط زیست سه یوزپلنگ پارک پردیسان تهران را به پارک ملی توران در سمنان منتقل کرد. اقدامی که ممکن بود آن را به پای تلاش این سازمان برای انتقال یوزپلنگ‌ها به جایگاهی آرام، بی‌سروصدا و کم‌استرس مشابه زیستگاهشان گذاشت، اما اخیرا اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان طی اقدامی غافلگیرکننده موجی از انتفادات را در میان فعالان محیط زیست برانگیخته است: نصب تله برای به دام انداختن یوزپلنگ‌های طبیعت!

یاسمین حسنی دامپزشک و کارشناس بیماری‌های حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با بیان اینکه این تله‌ها نصب شده تا یوزپلنگ‌های نر زنده‌گیری شده و به منظور جفتگیری با یوزپلنگ ماده‌ای که از پارک پردیسان به سمنان منتقل شده در جوار آن قرار بگیرد، می‌گوید: تله‌های زنده‌گیری یوزپلنگ نر برای کمک به زادآوری یوزپلنگ انتقالی به استان سمنان از پارک پردیسان تهران با نام «ایران» در محدوده پارک ملی توران نصب شد. به طور معمول در مناطقی که تراکم یوزها بالا است در هر تله زنده‌گیری معمولا هرسه ماه یک یوزپلنگ به دام می‌افتد.

وی ادامه می‌دهد: تله‌زنده‌گیری یک قفس فلزی است که درون قفس طعمه قرار دارد و هنگامی که یوزپلنگ برای گرفتن طعمه به قفس می‌رود درب‌های قفس به صورت خودکار بسته می‌شود و قفس به‌گونه‌ای طراحی شده تا به یوزپلنگ آسیبی نرسد.

در این باره کیانا گودرزی، کارشناس ارشد تنوع زیستی و زیستگاه‌ها می‌گوید: مایه تعجب و البته تاسف است که اندک بازماندگان نسل یوزپلنگ در ایران این گونه بازیچه دست کارشناسان شده و در معرض آسیب قرار گرفته‌اند.

وی با اشاره به اینکه طی روزهای گذشته یک یوزپلنگ ماده به همراه چهار توله در توران مشاهده شده می‌گوید: بر چه اساسی نام این تله‌ها را گذاشته‌اند تله زنده‌گیری یوزپلنگ نر؟ بر چه اساس اطمینان دارند که یوزپلنگ ماده یا توله‌ها در این تله‌ها اسیر نمی‌شوند؟ آیا تله‌ها هوشمند هستند و فقط یه یوزپلنگ نر اجازه ورود می‌دهند؟

این دانشجوی دکتری محیط زیست با اشاره به فقدان دانش مجریان این طرح درباره رفتارشناسی تولید مثل گربه‌سانان می‌گوید: این را هرکسی می‌داند که اگر دو گربه خیابانی را داخل قفس بیندازیم به دلیل شدت استرس وارده جفتگیری نخواهند کرد. حالا مجریان این طرح می‌خواهند یوزپلنگ را که گربه‌سانی به شدت ترسو و خجالتی است از طبیعت به دام انداخته و علی‌رغم استرس‌های وارده، جانور را وادار به جفتگیری در اسارت کنند.

گودرزی با بیان اینکه اجرای این طرح بیشتر به برنامه‌ریزی برای انجام تحقیقات علمی شباهت دارد تا حفظ نسل یوزپلنگ می‌گوید: واضح است که اگر هدف حفاظت از نسل یوزپلنگ باشد باید برای حفاظت از زیستگاه‌های یوزپلنگ و افزایش جمعیت طعمه‌های یوزپلنگ برنامه‌ریزی شود نه حذف همین چند یوزپلنگ باقی‌مانده از طبیعت.

وی به سرگذشت یوزپلنگ‌هایی که از تهران به سمنان منتقل شده‌اند اشاره کرده و گفت: هر سه یوزپلنگ به نوعی توسط قاچاقچیان و متخلفان از طبیعت جدا شده‌اند. این نشان می‌دهد که سازمان حفاظت محیط زیست در حفاظت از زیستگاه‌های یوز موفق نبوده و بنابراین باید با استخدام تعداد بیشتری محیط‌بان در زیستگاه‌های یوزپلنگ و فراهم کردن امکانات و تجهیزات برای آنان، حفاظت از زیستگاه‌های یوزپلنگ را به حد مطلوبی برساند. اما به جای چنین اقدامات موثری کار این سازمان به جایی رسیده که برای حذف اندک بازماندگان نسل یوزپلنگ از طبیعت دست‌به‌کار شده است. اقدامی که می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیر به یوزپلنگ‌هایی وارد کند که در این تله‌ها گرفتار می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: به دام افتادن یوزپلنگ‌ها در این قفس‌ها آسیب‌های جبران‌ناپذیری به یوزپلنگ‌ها وارد می‌کند که محتمل‌ترین آن شکستن دندانهاست. چرا که جانور به‌دام‌افتاده تلاش خواهد کرد با شکستن میله‌ها جان خود را نجات دهد.

این فعال محیط زیست یادآور می‌شود: تا کنون در سراسر جهان هیچ موردی از تکثیر در اسارت گربه‌سانان به رهاسازی موفقیت‌آمیز توله‌ها در طبیعت منجر نشده. این یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت، سازمان حفاظت محیط زیست به دنبال استحصال توله‌هایی است که هرگز در طبیعت کشورمان رهاسازی نشده و نقشی در حفظ نسل یوزپلنگ در طبیعت ایفا نخواهند کرد. حاصل اجرای این طرح در خوشبینانه‌ترین حالت تولد توله‌هایی است که تا پایان عمر در فنس و در اسارت باقی خواهند ماند.

وی با اشاره به مشاهده اخیر یوزپلنگ ماده و چهار توله‌اش در توران می‌گوید: همانطور که مشاهده شد یوزپلنگ‌ها هنوز هم می‌توانند در طبیعت تولید مثل کرده و به بقای نسلشان کمک کنند و مسئولان محیط زیست اگر حقیقتا به فکر تکثیر یوزپلنگ هستند شایسته است «ایران» را در طبیعت رهاسازی کنند تا جفتگیری به صورت طبیعی و نه در اسارت انجام شده و توله‌ها در طبیعت به حفظ نسل یوزپلنگ کمک کنند.

گودرزی با تاکید بر اینکه نصب تله برای به دام انداختن اندک بازماندگان نسل یوزپلنگ در طبیعت اقدامی غیرمحیط زیستی است می‌گوید: از مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست درخواست داریم با جمع‌آوری این تله‌ها از طبیعت توران ثابت کنند که یوزپلنگ‌ها به موش آزمایشگاهی محققان تبدیل نشده‌اند و سازمان حفاظت محیط زیست با حفاظت از زیستگاه‌های یوزخیز برای حفظ نسل آن‌ها در «طبیعت» برنامه‌ریزی می‌کند نه قربانی کردن یوزپلنگ‌های طبیعت برای تولید یوزپلنگ‌هایی که تا پایان عمر در اسارت خواهند ماند.

حالا باید منتظر ماند و دید نخستین یوزپلنگی که به دام مسئولان محیط زیست استان سمنان میفتد چه سرنوشتی خواهد داشت؛ البته اگر جانور به دام افتاده در این تله‌ها لزوما یوزپلنگ نر باشد!