حلقه وصل: شب قَدر یا لَیلَه القَدر شب نزول قرآن و مقدّر شدن امور یکساله انسانهاست. قرآن در سورههای قدر و دخان از این شب سخن گفته است. در قرآن و روایات ارزش شب قدر بیش از هزار ماه دانسته شده است. این شب بافضیلتترین شبِ سال و شب رحمت الهی و آمرزش گناهان است و در آن، فرشتگان به زمین میآیند و بنابر برخی از احادیث شیعه، مقدرات سال آینده بندگان را بر امام معصوم(عج) عرضه میکنند.
زمان دقیق شب قدر، روشن نیست، ولی بر اساس بسیاری از روایات، در ماه رمضان واقع شده است و به احتمال زیاد یکی از شبهای ۱۹، ۲۱ و یا ۲۳ این ماه است. شیعیان بر شب ۲۳ رمضان و اهل سنت بر شب ۲۷ رمضان تاکید بیشتری دارند.
شیعیان در این شبها با الگوگیری از معصومان(ع)، به شبزندهداری، خواندن قرآن، دعا و دیگر آیینها و اعمال این شب میپردازند. امسال این گردهمایی ها با توجه به همهگیری بیماری کرونا، در خانه خود مومنان؛ به صورت خلوت عارفانه و همچنین گردهماییهای مجازی و یا در مکانهای وسیع و روباز، البته با رعایت فاصلهگذاری فیزیکی انجام خواهد شد.
ضربت خوردن و شهادت امام علی(ع) در این شبها نیز به اهمیت آن نزد شیعیان افزوده و سوگواری برای آن امام با اعمال شب قدر ممزوج شده است.
در هفتمین بسته فرهنگی حلقه وصل در آستانه فرارسیدن لیالی پربرکت قدر به معرفی آثار مکتوب و تصویری مرتبط با حال و هوای این شبهای عزیز پرداختهایم و پیشنهادات متنوعی را برای بهرهگیری هرچه بیشتر از برکات این روزها ارائه کردهایم.
اعمال شبهای قدر
اعمال شبهای قدر دو نوع است:
اعمالی که در هر سه شب انجام میشود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شبهای نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است.
اعمال مشترک |
• غسل |
اعمال شب نوزدهم |
• صد بار ذکر «اَستَغفِرُاللهَ رَبّی و اَتوبُ اِلیه» |
اعمال شب بیست و یکم |
• خواندن دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است. |
اعمال شب بیست و سوم |
• خواندن دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است. |
شیعیان همه ساله در مساجد، تکیهها، حرم امامان یا امامزادگان، حسینیهها یا خانههای خود مراسم و اعمال شب قدر را به جا میآورند و از شب تا سحرگاه به احیا (شبزندهداری) و عبادت میپردازند. برگزاری مجالس سخنرانی علمای دینی، اقامه نماز جماعت، خواندن دعای افتتاح، ابوحمزه ثمالی، جوشن کبیر و دعای قرآن به سر به صورت دستهجمعی نیز از مهمترین اعمالی است که در این شبها به صورت عمومی انجام می گردد.
امسال با توجه به شرایط خاص همه گیری بیماری کرونا خلوت و شب زنده داری در خانهها برای حفظ جان خود و عزیزان و رفع خطر احتمالی پیشبینی شده است و حضور در مراسم احیای امسال از طریق رادیو تلویزیون و یا از طرق شبکه های مجازی بسیار متفاوت خواهد بود.
برای حضور مجازی در برنامه های مذهبی ماه مبارک رمضان و بخصوص شبهای قدر امسال تاکنون دو سامانه معرفی شده است:
سامانه محافل (mahafel.live) که بر بستر شبکه ملی اطلاعات برقرار شده، (که در آن روزانه به طور متوسط ۲۰۰ مراسم مذهبی برگزار میشود و به طور متوسط نیز ۲۰ هزار نفر در آن شرکت میکنند) و همچنین پلتفرم دیگری به نام هیات آنلاین (heyatonline.ir) که امکانات خوبی را برای برگزاری هیاتهای مذهبی فراهم آورده است. که استفاده از این دو سامانه در شبهای قدر رایگان خواهد بود.
کتابها
نام اثر | نویسنده | ناشر |
شب قدر | شهید آیت الله بهشتی | بنیاد نشر آثار شهید بهشتی |
شب قدر و استجابت دعا | آیت الله سید مرتضی شبستری | اطلاعات |
شبی با آفتاب (اسرار شب قدر): (تبیین عرفانی لیله القدر) | مهرداد ویس کرمی | انتظار سبز اصفهان |
شب قدر؛ اعمال و فضیلت | ناصر باقری بیدهندی | بوستان کتاب |
قدر، قلب آفرینش | نجم الدین طبسی | هاجر (وابسته به حوزه های علمیه خواهران) |
تفسیر سوره قدر | مرحوم علی صفائی حائری | لیله القدر |
قدیس | ابراهیم حسن بیگی | نیستان |
دیوان قدریه: غزل های عارفانه ای پیرامون شب قدر | سیدناصرالدین حجت نجفآبادی | انصار الامام المنتظر(عج) |
باغ حکمت (جلد1) اشعار و مدیحه سرایی با موضوع امام علی(ع) و شب قدر | محمد علی مصاحبی | حق بین |
تنهاتر از شب قدر: برگزیده اشعار، سرودها و نوحه های ماه مبارک رمضان | جعفر رسول زاده (آشفته) و محمود شریفی (کمیل) | آرام دل |
آثار نمایشی و مستند
نام اثر | کارگردان |
سریال امام علی(ع) | داود میرباقری |
مینی سریال مرثیه (سرزده) تولید 1399 |
بهادر اسدی |
فیلم تلویزیونی مثل من، مثل تو (قدر آن روزها) | شیرین باباپور |
مستند شب قدر در سنگر | مهدی راوش |
نماهنگ و کلیپ
سخنرانی رهبر انقلاب پیرامون اهمیت و فضیلت شب قدر
سخنرانی حجتالاسلام میرباقری پیرامون فضیلت شب قدر
سخنرانی حجت الاسلام علیرضا پناهیان شب قدر ۲۳ رمضان(1398)
مشروح سخنرانی حجتالاسلام علیرضا پناهیان شب نوزدهم رمضان (1397)
روضهخوانی رهبر انقلاب در شهادت امیرالمؤمنین علی(ع)
روضهخوانی رهبر انقلاب در شهادت امیرالمؤمنین علی(ع)
مرثیهخوانی محمد معتمدی كربلایی در شهادت امام علی(ع)
نماهنگ شب قدر؛ حامد زمانی
نماهنگ شب قدر؛ امید روشن بین
نماهنگ یادش بخیر؛ ایمان قیاسی و میلاد بابایی
نماهنگهایی با موضوع شب قدر از فرهاد اکبر
پوستر و آثار گرافیکی