آیا پر کردن و ترمیم دندان روزه را باطل می‌کند؟

به گزارش حلقه وصل، از جمله مسائل مربوط به ایام ماه مبارک رمضان مربوط به انجام دندانپزشکی در شرایط روزه است که این مسئله به‌تنهایی سؤالات متعددی را برای روزه‌دارانی که قصد مراجعه به این مراکز درمانی را دارند به وجود می‌آورد، از جمله آنکه؛ آیا انجام مراحل مختلف دندانپزشکی مثل سرّ کردن دندان با آمپول بی‌حسی، پر کردن دندان، انجام اعمال ترمیم دندان و... سبب بطلان روزه است یا خیر؟

به‌صورت کلی هیچ یک از کارهای دندانپزشکی از قبیل تزریق آمپول بی‌حسی در لثه، کشیدن دندان، پر کردن آن و دیگر کارهایی که دندانپزشک در فضای دهان بر روی لثه و دندان بیمار انجام می‌دهد، جزء امور ده‌گانه‌ای که مبطل روزه‌اند، نیستند، بنابراین مراجعه به دندانپزشکی برای روزه‌داری که قادر به مراقبت و اجتناب از بلعیدن و فرو بردن این‌هاست، جایز است، اما در عین حال احتیاطاً اجتناب از رجوع به دندانپزشک در شرایطی که توانایی موکول کردن این کار به بعد از این ماه شریف وجود دارد، مطلوب معرفی شده است.

امام خمینی(ره) در یکی از مسائل مربوط به احکام دندانپزشکی در ایام روزه‌داری می‌فرمایند «احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از استعمال آمپولی که به‌جای غذا به‌کار می‌رود، خودداری کند. تزریق آمپولی که عضو را بی‌حس می‌کند یا به‌جای دوا استعمال می‌شود اشکال ندارد.» (مسأله ۱۵۷۶)

ایشان در عین حال در تحریر الوسیلة با عبارت (کما أنه یکره نزع الضرس بل مطلق ما فیه إدماء‌)، کشیدن دندان و هر کاری را که به‌واسطۀ آن از دهان خون بیاید از مکروهات روزه دانسته‌اند، و نیز هر کاری را که سبب ضعف می‌شود. (و منها ــ اخراج الدم المضعف بحجامة او غیرها، بل کل ما یورث ذلک...) بر این اساس چنان‌چه در دندانپزشکی کاری انجام شود که سبب ضعف یا موجب آمدن خون از دهان می‌شود و همچنین کشیدن دندان برای روزه‌دار مکروه است، همچنان که طبق نظر اکثر مراجع هر عملی که سبب خونریزی و یا ضعف روزه‌دار شود، مکروه است.

از نظر رهبر معظم انقلاب اگر چیزی وارد حلق نشود، مانعی ندارد، ولی اگر بداند چیزی وارد حلق می‌شود، جایز نیست هنگام روزه به دندان‌پزشکی مراجعه کند مگر در فرض ضرورت و مشقت که در این صورت اگر چیزی وارد حلق شده، صِرفاً قضای آن کفایت می‌کند و کفاره‌ای به‌عهده او نیست.

همچنین آیت‌الله مکارم شیرازی کشیدن دندان را مکروه می‌داند و بعد ادامه می‌دهد «۱ــ در مراجعه به دندانپزشک و یا ترمیم دندان، اگر مراقبت کند که مواد، دارو و آبی که وارد دهان می‌شود، از حلق پایین نرود، روزه صحیح است. ۲ــ اگر یقین دارد پانسمان دندان به‌مرور زمان حل شده و وارد حلق می‌شود روزه باطل است. ۳ــ آمپول بی‌حسی که در رگ تزریق نمی‌شود، روزه را باطل نمی‌کند.

از سوی دیگر آیت‌الله صافی گلپایگانی درباره حکم پرکردن دندان و برخی اعمال دندانپزشکی در ماه رمضان و ایام روزه‌داری می‌فرماید «پر کردن، جرم‎گیری و کشیدن دندان در ماه رمضان برای پزشکان مانعی ندارد و برای شخص روزه‎دار، زمانی جایز است که مطمئن باشد خون یا آبی که به‌وسیله دستگاه، وارد فضای دهان می‎شود، فرو نخواهد رفت، والله العالم»

این نکته را باید یادآور شد که دین مبین اسلام از لحاظ ارائه دستورات بهداشتی منبعی غنی محسوب می‌شود به‌گونه‌ای که اولین باب از ابواب فقهی مربوط به طهارت است؛ چرا که بر اساس آموزه‌های دین، ارتباط مستقیمی بین قبولی عبادات با بهداشت فردی وجود دارد. بهداشت دهان و دندان نیز از جمله این موارد است و احادیث متعددی در این باره از سوی معصومان علیهم السلام صادر شده است. اما در شرایطی همچون روزه‌داری که از واجبات شرعی برای هر فرد مؤمنی شمرده می‌شود، ضرورت دارد جوانب احتیاط رعایت شود تا به این عبادت لطمه‌ای وارد نشود؛ چه اینکه اگر از منظری صحیح نگریسته شود، بین حفظ بهداشت فردی با روزه‌داری به‌عنوان عبادت، تضادی دیده نمی‌شود و هر دو عبادت محسوب می‌شود.

همچنین همگان به این نکته اذعان دارند که خیلی از مواقع افراد این فرصت را دارند که تا پیش از ماه مبارک اقدام به ترمیم دندان‌های پوسیده خود کنند تا از ثواب و ثمرات عظیم روزه‌داری محروم نشوند؛ با این حال مشاهده کردیم که انجام دندانپزشکی به‌صورت مطلق مبطل روزه شمرده نشده و با تبصره‌هایی همراه است.