درسهایی از خطبه شعبانیه؛ پنجاه نکته کوتاه درباره جایگاه ماه مبارک رمضان

حلقه وصل_ برگزیده ای از خطبه شعبانیه- امیرالمؤمنان امام علی(ع) نقل کرده‌اند که یکی از روزهای آخر ماه شعبان و در آستانهٔ ماه رمضان، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله خطاب به ما خطبهٔ مهمی خواند که مضمونش چنین است:

۱- ای مردم، ماه خدا، همراه برکت و رحمت و آمرزش گناهان به شما روی آورده است. ۲- ماهی است که از همه ماه‌ها ارزشمندتر و با فضیلت‌تر است. ۳- روزهایش ارزشمندترین روزهاست. ۴- شب‌هایش با فضیلت‌ترین شب‌هاست. ۵- ساعت‌هایش از همهٔ ساعت‌ها ارزشمندتر و ارجمندتر است. ۶- ماهی است که شما به میهمانی خدا دعوت شده‌اید. ۷- و خدا شما را در این ماه گرامی داشته است. ۸- نفس‌های شما در ماه رمضان تسبیح است. ۹- و خوابتان عبادت خداست. ۱۰- و عمل شما مورد قبول درگاه خداست. ۱۱- و دعایتان در این ماه عزیز مستجاب است. ۱۲- با نیت‌های درست و دل‌های پاک، خواسته‌هایتان را از خدا بخواهید. ۱۳- و بخواهید که شما را در این ماه به گرفتن روزه توفیق دهد. ۱۴- و نیز به تلاوت قرآن موفق سازد. ۱۵- انسان شقی کسی است که در این ماه مورد بخشش و آمرزش خدا قرار نگیرد. ۱۶-  با گرسنگی و تشنگی این ماه، به یاد گرسنگی و تشنگی قیامت بفتید. ۱۷- و به فقرا و محرومان صدقه بدهید. ۱۸- در ماه رمضان به بزرگانتان احترام کنید. ۱۹- و به کودکان و افراد کوچک‌تر، از هیچ محبتی دریغ نورزید. ۲۰- در این ماه بیشتر صلهٔ رحم نمایید. ۲۱- زبان خود را از گفتار ناپسند و زشت نگهدارید. ۲۲- و از آنچه خدا بر شما حلال نکرده است، چشمانتان را ببندید. ۲۳- و آن چه را که شنیدنش بر شما حلال نیست، گوش ننمایید. ۲۴- و به یتیمان مهر و محبت کنید تا بر یتیمان شما مهرورزند. ۲۵- و از گناهانتان توبه کنید. ۲۶- به هنگام نماز، دو دست خود را به دعا به پیشگاه خدا بلند کنید. ۲۷- چه آن که آن لحظه‌ها بهترین لحظه‌هاست. ۲۸- خداوند در آن لحظات با مهر و لطف بر بندگان می‌نگرد. ۲۹- و اگر از او درخواست کنند، جواب می‌دهد. ۳۰- و وقتی او را بخوانند، لبیک می‌گوید. ۳۱- و دعای آنان را اجابت می‌کند. ۳۲- ای مردم! جانتان در گروه اعمال شماست، با طلب مغفرت از خدا، آزادش کنید. ۳۳- و شانه‌های شما از وزر و وبال گناه و زشتی‌های سنگینی می‌کند، با سجده‌های طولانی، آن وزر و وبال را سبک کنید. ۳۴- بدانید که خداوند به عزت خود قسم یاد کرده است که نمازگزاران و سجده کننده‌گان را عذاب نکند. ۳۵- ای مردم! هر کسی از شما روزه‌دار مؤمنی را افطار دهد، چنان است که گویا بنده‌ای را آزاد کرده، و خداوند از لغزش‌های گذشته‌اش می‌گذرد. ۳۶- یکی عرض کرد! ای رسول خدا، همهٔ ما قدرت افطاردادن و سیرکردن شکم افراد را نداریم. ۳۷- پیامبر فرمود: با پاره خرما، و مقداری آب، آتش را از خود دور کنید. ۳۸- ای مردم! اگر کسی در این ماه اخلاق خودش را نیکو و اصلاح کند، جواز عبور از پل صراط برای او خواهد بود. ۳۹- و آن کسی که در این ماه بر زیردستان خود آسان گرفته و سخت گیری نکند، خداوند حساب را بر او آسان می‌گیرد. ۴۰- و کسی که در این ماه مردم از شرش در امان باشند، خداوند در قیامت غضب خود را از او باز می‌دارد. ۴۱- و کسی که یتیمی را نوازش نماید، در قیامت مورد نوازش خداوند خواهد بود. ۴۲- و کسی که صله رحم کند، خداوند رحمتش را در قیامت بر او فرومی‌فرستد. ۴۳- و کسی که قطع رحم کند، خداوند رحمتش را در قیامت از او دور دارد. ۴۴- و کسی که یک نماز مستحبی به قصد اطاعت و بندگی به جا آورد، خداوند برآت آزادی از آتش جهنم را برای او صادر می‌کند. ۴۵- و کسی که یک واجب را انجام دهد ثواب ۷۰ واجب به او داده می‌شود. ۴۶- و کسی که در این ماه بر من زیاد درود فرستد، خداوند کفهٔ میزان عمل نیک او را در قیامت سنگین می‌کند. ۴۷- و کسی که یک آیه در این ماه از قرآن تلاوت کند، پاداش یک ختم قرآن را خواهد داشت. ۴۸- ای مردم، درهای بهشت در این ماه باز است، از خدا درخواست کنید که آن را بر روی شما نبندد. ۴۹- و درهای جهنم بر روی شما بسته است، از خداوند بخواهید که آن را بر روی شما نگشاید. ۵۰- و شیطان در این ماه درغل و زنجیر است، از خداوند بخواهید که آن را بر شما مسلط نکند.

 امیرالمؤمنین گفت: از جا برخاستم و عرض کردم: ای رسول خدا، کدام عمل در این ماه ارزشمندتر است؟ فرمود: ای ابالحسن، ارجمندترین عمل در رمضان آن است که انسان از آن چه خدا حرام کرده است، دوری جوید. آن گاه گریه کرد. عرض کردم: چه چیزی باعث گریهٔ شما شد؟ فرمود: علی جان، گریهٔ من برای این است که در این ماه در حالی که به نماز ایستاده‌ای فرق سرت به دست شقی‌ترین انسان شکافته می‌شود، و محاسن شریف تو خضاب می‌گردد. امیرالمؤمنین عرض کرد: ای رسول خدا، آیا دین من سالم است؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آری، در سلامت کامل دینی قرار داری.  سپس فرمود: یا علی، قاتل تو، قاتل من است، و کسی که بر تو غضب کند بر من غضب کرده است. و کسی که به تو دشنام دهد به من دشنام داده است، تو برای من به منزلهٔ جان من هستی، روح تو از روح من است و طینت تو از طینت من است. خدای تبارک و تعالی، من و تو را آفرید و انتخاب کرد. مرا برای نبوت و پیامبری، و تو را برای امامت امت اسلامی اختیار کرد، و هر کسی امامت تو را انکار کند، در حقیقت منکر نبوت من شده است.  

"بحارالانوار/ ج۹۶/ص۱۵۷ و ۳۵۸ --  عیون أخبار الرضا/ ج۱/ص۲۹۵"