به گزارش حلقه وصل، بر اساس تصمیمات اخذ شده در خصوص رویکرد جدید خدمت سربازی (با عنوان سرباز ماهر) قرار شده است که در آن کارکنان وظیفه در طول خدمت با گذراندن آموزش مهارت آموزی حداقل یک مهارت فنی را فراگرفته تا زمینه اشتغال آنها پس از پایان خدمت هموارتر شود. در سال جاری با تشکیل قرارگاه مهارت آموزی کارکنان وظیفه در ستاد کل نیروهای مسلح، برنامه ریزی‌های لازم برای تحقق این مهم صورت گرفته است.
همچنین در اجرای طرح مهارت آموزی سربازان وظیفه مقرر شد برای کارکنان وظیفه‌ای که قبل از اعزام به خدمت وظیفه دارای یک تخصص فنی خاص بوده‌اند و یا در مدت خدمت سربازی با به کارگیری تخصصی در نیروهای مسلح عملاً مهارت لازم را در فعالیت مربوطه کسب کرده‌اند و در عین حال فاقد گواهی‌نامه تخصصی هستند، گواهی‌نامه رسمی صادر شود.
در همین راستا با دعوت از سردار موسی کمالی مشاور عالی و سخنگوی قرارگاه مرکزی مهارت آموزی و گفت‌وگو با این مقام عالی به سوالات موجود در این حوزه که کاربران طی ارتباط با خبرگزاری مهر مطرح کرده بودند، پاسخ دادیم، در ادامه می‌توانید این گفت‌وگو را بخوانید.
چه کمبودی در آموزش‌های سربازی احساس شد که سربازی ما به سمت مهارت‌آموزی رفت؟
سربازی وظیفه یا خدمت وظیفه عمومی چند هدف را دنبال می‌کند که یکی از اهداف این است که امکان مشارکت مردم را در دفاع فراهم کند، دومین هدف تأمین نیروی جوان، با انگیزه و باروحیه از مردم است یعنی الان بالغ بر ۷۰ درصد نیروهای مسلح جوان هستند. جوان هستند یعنی این ۷۰ درصد بخش عمده سربازها هستند و بخشی کادری هستند. سومین هدف بحث کادرسازی، توانمندسازی و مهارت‌آموزی برای نظام است. در گذشته دو هدف اول به نحو احسن انجام می‌شد یعنی فرد می‌آمد و آموزش‌های نظامی و تخصصی که نظامی است را می‌دید چون کسی که می‌خواهد افسر شود آموزش تخصصی نظامی می‌بیند ولی در رابطه با این بخش سوم یا هدف سوم کمی کمرنگ بود.
هنگامیکه سردار باقری منصوب شدند این هدف را جزو برنامه‌های خود قرار دادند چون این احساس شد که مطالبه مقام معظم رهبری و نیاز جامعه است و لذا قرارگاه مهارت آموزی تشکیل داده شد که برای هدف سوم سربازی است. لذا این طور نیست که ماهیت سربازی تغییر کرده و اتفاق خاصی افتاده است.
منظور از مهارت آموزی چه مهارتی است؟
موضع مهارت‌آموزی و توانمندسازی و بعد اشتغال یکی از بزرگ‌ترین مشکلات نظام ما است. منظور از مهارت یکی مهارت‌های عمومی و یکی مهارت تخصصی است. مهارت عمومی که بیان می‌کنیم مهارتی است که همه با آن مشکل دارند، از وزیر تا نماینده مجلس و مسئول با آن مشکل دارند، مثلاً مسئول ما مهارت ارتباط با مردم را نمی‌داند، نمی‌داند چطور باید با مخاطبین ارتباط برقرار کند. این یک مشکل است که در همه سطوح وجود دارد.
دومین نکته بحث تخصصی است. فرد را می‌بینید که لیسانس و دکترا گرفته ولی در آن رشته توانایی و تخصص ندارد و تنها مدرک را دریافت کرده است و همین موضوع باعث می‌شود تا فرد نتواند کاری متناسب با مدرکی که گرفته است داشته باشد و دلیلش هم تنها نداشتن مهارت است.
سامانه مهارت سازان چه سامانه‌ای است؟
بعد از اینکه به سراغ وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌هایی رفتیم که تولید مهارت داشتند سعی کردیم تا تمامی این مهارت‌ها را جمع کنیم و در سامانه‌ای به اسم مهارت سازان بارگذاری کنیم.
چه نهادهایی ماهرساز هستند؟
وزارت آموزش و پرورش ادعا می‌کند حدود یک میلیون دانش‌آموز دارد که این دانش‌آموزان در حوزه فنی و حرفه‌ای و هنرستان درس می‌خوانند و حدود هزار و ۴۵۰ تا دو هزار و ۲۰۰ ساعت فنی کار می‌کنند و سالانه حدود ۱۸۰ هزار نفر پسری هستند که به عنوان سربازی به سمت نیروهای مسلح می‌آیند.
وزارت علوم می‌گوید من چند دانشگاه مثل دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاه علمی و کاربردی دارم که در این دانشگاه‌ها بیش از هزار ساعت به جوانان مهارت‌آموزی درس می‌دهیم.
وزارت کار هست که این وزارت‌خانه هم با سازمان فنی و حرفه‌ای که دارد همین کار را انجام می‌دهد لذا جاهای مختلفی هستند که ماهرساز هستند و این کار را انجام می‌دهند.
سامانه سرباز ماهر چه سامانه‌ای است؟
طبق قانون همه مردها از ۱۸ سال و یک روز در شمول قانون قرار می‌گیرند و از ۵۰ سال و یک روز از شمول قانون خارج می‌شوند یعنی همه افرادی که زیر ۵۱ سال هستند در شمول قانون خدمت وظیفه عمومی هستند و به عبارتی سرباز هستند.
در سامانه سرباز ماهر گفتیم جوانان از ۱۸ سالگی در این سامانه ورود پیدا کنند و ثبت‌نام داشته باشند و هنگامیکه در این سامانه ثبت نام می‌کردند مسیری را که در سربازی (۱۸ تا ۲۴ ماهی) وجود دارد، طی می‌کنند تا به پایان خدمت می‌رسند.
برای پایان خدمت هم برای ساماندهی مشمولان و استفاده از مهارت‌های آنها سامانه‌ای دارید؟
بله، در پایان خدمت سامانه‌ای را طراحی کردیم به نام ماهرسان و در این سامانه سعی می‌کنیم تا به افرادی که خدمتشان تمام شده است مشاوره دهیم و برای پیدا کردن شغل آنها را راهنمایی کنیم و حتی برایشان کمک مالی هم داشته باشیم یا در جاهایی که مشکلی برای استخدام و تولید و کارآفرینی دارند، کمک کنیم.
در ماهرسان بناست جوانی که از سرباز ماهر سراغ ما آمده تا اشتغال در کنارش باشیم و به او کمک کنیم. این بحث که چه کار می‌خواهیم انجام دهیم و چطور ورود پیدا کردیم، یک بحث دارد.
هدف شما از مهارت آموزی چیست؟
ما می‌خواهیم به جوانان سه نوع آموزش بدهیم. آموزش عمومی، آموزش‌های اجتماعی و آموزش‌های تخصصی. آموزش عمومی همانند امداد و نجات است، این امر را به صورت جدی شروع کردیم و بنا داریم در یکی دو سال ۲۰۰ هزار نفر و بعداً همه سربازان این آموزش را ببینند. یکسری آموزش‌ها اجتماعی هستند، مثل آموزش کسب و کار، آموزش حقوقی، آموزش مالی، سبک زندگی و استفاده از فضای مجازی.
آموزش‌های تخصصی بسیار است. اولین کاری که کردیم مشاغلی که در کشور وجود داشت را جمع‌آوری کردیم. بعد مشاغلی که در دنیا وجود دارد و رسمیت دارد را جمع‌آوری کردیم. بعد مشاغلی که در نیروهای مسلح خودمان هست جمع‌آوری شود. ارتش دنیا را هم بررسی کردیم که چه مشاغلی دارند و آنها را جمع‌آوری کردیم. و در نهایت به ۵۷۰ مهارت رسیدیم که اگر یکی از اینها را جوان ما داشته باشد می‌تواند در بازار کار اشتغال داشته باشد.
بر چه اساسی مهارت‌ها را به سربازان یاد می‌دهید؟
مهارت‌ها را به صورت بومی به افراد آموزش می‌دهیم. مشاغل بومی هر استان را جمع‌آوری کردیم البته ادعا نمی‌کنیم صددرصد است اما تا اندازه زیادی جمع‌آوری کردیم. یعنی بعد از جمع آوری مشاغل و مهارت‌ها، نیازهای بومی هر استان را هم جمع آوری کردیم.
آیا برای یاد دادن مهارت‌ها اولویت دیگری به غیر از بومی بودن هم در نظر دارید؟
بله، یک کار دیگر انجام دادیم این است که کدام یک از این مشاغل الان در اولویت بازار کار هستند. یعنی یکسری مشاغل هستند که اگر فرد مهارت آن را داشته باشد سریع می‌تواند اشتغال یابد و بازار کار دارد؛ کار بعدی که انجام شد این است که از این مهارت‌هایی که آموزش می‌دهیم کدام یک آینده‌دار است.
بررسی کردیم و دیدیم برخی مشاغل در آینده کلاً بازار ندارند و جمع می‌شوند مثلاً حسابداری و بانکداری شاید الان بازار کارشان خوب باشد اما جزو مشاغل آینده نیست.
به غیر از مهارتی که به سرباز آموزش داده می‌شود، گذراندن دوره‌های مهارت آموزی به چه کار سرباز برای بعد از خدمت می‌آید؟
بنا داریم ان‌شاالله همین امسال به همه سربازان علاوه بر کارت پایان خدمت یک گواهی مهارت و اشتغال هم بدهیم و این جزو سابقه خدمت سربازی می‌شود.
یعنی جزو سابقه کار هم محسوب می‌شود؟
بله. این یک طرف قضیه است و طرف دیگر هم این است که در سامانه ماهرسانی که ایجاد کردیم فرد را با کد ملی وارد می‌کنیم.
ثبت نام یا ورود در سامانه ماهرسان چه حسنی دارد؟
اولاً اگر جایی نیاز به کارمند و کارگر دارد می‌فهمد این فرد در سپاه (به عنوان مثال) کار کرده و کار او آموزش عکاسی بوده و این آموزش را دیده است و او هم عکاس نیاز دارد از این فرد استفاده می‌کند. ثانیاً اگر ایشان تصمیم گرفت خود مؤسسه و شرکتی تأسیس کند، می‌فهمد همکارانی دارند که این تخصص‌ها را دارند و در ماهرسان هستند.
از طرف دیگر ما او را حضوری یا تلفنی کمک می‌کنیم که اگر دنبال شغل می‌گردید یا می‌خواهید خودتان مؤسسه‌ای بزنید فلان بانک می‌تواند به شما با درصد پایین وام بدهد.
دسترسی به سایت ماهرسان برای همه آزاد است؟
الان دسترسی به سامانه سرباز ماهر برای همه آزاد است و افراد می‌توانند ورود کنند و اطلاعات خود را ثبت کنند. سامانه ماهرسان فعلاً در حال طراحی نهایی است و با کمک یکی از بانک‌های کشور ان‌شاالله بعداً رونمایی می‌شود.
افرادی که به عنوان مربی می‌آیند از فیلتر خاصی رد می‌شوند؟
آموزش‌های ما را سازمان‌های ذیربط می‌دهند یعنی هلال‌احمر، امداد و نجات را آموزش می‌دهد. اگر قرار است از مربی داخلی استفاده کنیم مربیانی هستند که آنها برای ما آموزش دیدند مثلاً به سازمان ارتباطات گفتیم باید هزار و ۵۰۰ مربی برای ما آموزش دهید که تا الان حدود ۷۰۰ نفر آموزش داده است.
قرارگاه مهارت‌آموزی چه مشوق‌هایی برای سربازان در نظر دارد؟
حدود ۳۴ مشوق برای سربازان در نظر گرفتیم که در سه مقطع است. یکی قبل از سربازی است. دوم در حین خدمت و دیگری پس از خدمت است. در قبل از سربازی چیزهایی که سرباز قبل از سربازی نیاز دارد مثلاً دوست دارد سازمان خود را خودش تعیین کند. یکی می‌خواهد دفاع برود، یکی می‌خواهد سپاه برود، یکی می‌خواهد ارتش برود یا نیروی خود را خودش تعیین کند که هوایی باشد یا زمینی باشد یا اصلاً انتخاب کند که زودتر یا دیرتر به سربازی برود؛ این یک نوع مشوق است که مربوط به قبل از سربازی است.
محل خدمت چطور؟ شاید برای یک نفر مهم باشد که در کدام شهر خدمت کند. شاید درجه برای او مهم است. می‌خواهد بالاترین درجه سطح را بگیرد. شاید مرخصی برای او مهم است و می‌خواهد مرخصی بگیرد یا غیبت کرده می‌خواهد مورد بخشش قرار گیرد، اینها مشوق‌های حین خدمت است.
مشوق‌هایی هم برای پایان خدمت هست، به عنوان مثال در پایان خدمت می‌گوید من دوست دارم وام بگیرم، دوست دارم مشاوره بگیرم، دوست دارم در جایی استخدام شدم مدتی حق بیمه من را کارفرما ندهد. مسائل این چنینی وجود دارد لذا اینها ۳۴ مشوق هستند.
این مشوق‌ها در جایی در دسترس مشمولان و سربازان است؟
تمامی مشوق‌ها در سامانه سرباز ماهر هست و هر فرد بر اساس امتیازی که در دوره‌های مهارت آموزی کسب کرده است می‌تواند از برخی از این مشوق‌ها استفاده کند.
و یک توصیه به مشمولین
خواهش می‌کنم این را اعلام کنید که جوانان از ۱۵ سال به بالا که هنوز سربازی نرفتند حتماً در سامانه سرباز ماهر ورود پیدا کنند و اطلاعات و سوالهایی که خواسته شده را پر کنند و اگر مدارکی درباره طی دوره مهارت دارند یا حتی مدرک ندارند ولی تجربه دارند را آنجا وارد کنند که به درد سربازی و بعد از سربازی آنها می‌خورد.