چه کسی به فکر شیرخشک فرزند خوانده‌هاست؟

به گزارش حلقه وصل، مرد مستاصل دوباره به قسمت تحویل دارو می‌رود و می‌پرسد: «حالا باید چه کار کنم؟ این نوع از شیرخشک خاص تجویز دکتر است. نمی‌شود که ندهید». متصدی هم این پا و آن پا می‌کند و می‌گوید «بگذارید بپرسم.»

مرد در جواب نگاه‌های پرسشگر افراد توی داروخانه با صدای آهسته به اطرافیان می‌گوید:«پسرم در مهلت قانونی فرزندخواندگی‌است، هنوز کدملی ندارد، دو تا داروخانه رفته‌ام می‌گویند فقط با کدملی بچه شیرخشک رژیمی می‌دهیم»

سهمیه‌ای شدن شیرخشک خبری نیست که برای اولین‌بار به گوش والدین نوزدان رسیده باشد. هر چند وقت یک‌بار مسئولین در اظهار نظرهایشان از سهمیه‌ای شدن شیرخشک‌های خاص مخصوصا آن‌هایی که با ارز آزاد وارد کشور می‌شوند خبر می‌دهند. اما همیشه تاکید می‌شد که شیرخشک‌های معمول و متداول نایاب نخواهد شد. به گفته برخی از مخاطبین حدود یک‌ماه است که  شیرخشک‌های رژیمی در بعضی داروخانه‌ها سهمیه‌بندی شده‌اند و فقط با کارت ملی و به تعداد مشخص تحویل داده می‌شود. از طرفی درحالی که روابط عمومی وزارت بهداشت این سهمیه‌بندی را تایید می‌کند، بعضی داروخانه‌ها از آن مطلع نیستند اما  مشاهدات میدانی از کمبود یا تمام شدن شیرخشک‌های رژیمی در برخی داروخانه‌ها، بررسی موجودی انبار و تحویل تنها یک یا دوقوطی توسط متصدی داروخانه و یا  عدم فروش شیرخشک و نگه داشتن آن برای مشتری دائمی، حکایت دارد. همه این‌ها درحالی است که خانواده‌هایی که در مهلت قانونی فرزندپذیری هستند از این آشفتگی بازار شیرخشک‌های رژیمی بیشتر متضرر شده‌اند.

وقتی وزارت بهداشت به فکر فرزندخوانده‌ها نیست

جدای از اینکه سهمیه‌بندی شیرخشک به عنوان تنها غذای نوزاد شیرخوار و غذای لازم کودک تا دوسالگی است، والدین را تحت فشار و استرس قرار می‌دهد، به نظر می‌رسد که وزارت بهداشت در این تصمیم‌گیری بی سروصدا، فکر همه جوانب کار را نکرده است.

پدری که به تازگی دخترش را به فرزندخواندگی پذیرفته است و در داروخانه به دنبال دریافت شیرخشک است می‌گوید:«فرزندخوانده تا شش ماه تحت سرپرستی موقت است و در این مدت شناسنامه و کدملی ندارد. حالا دکتر برای مشکل سوءهاضمه دخترم نوعی از شیرخشک خاصی را تجویز کرده است. نمی‌دانم وقتی می‌خواستد شیرخشک که غذای بچه هست را سهمیه‌بندی کنند به فکر بچه‌های ما نبوده‌اند؟ نمی‌شود که به بچه غذا نداد!»

اگرچه این پدر در نهایت توانست با دادن کدملی کودکی همسن از اقوام به علاوه چند عدد امضا و آدرس خانه و شماره تلفن، دوقوطی شیرخشک بگیرد، اما سوال اساسی همچنان پابرجاست که چرا یک قانون تازه اجرا شده نباید فکر همه جوانب کار را کرده باشد؟

مجبور بودیم سهمیه‌بندی کنیم

روابط عمومی وزارت بهداشت سهمیه‌بندی شیرخشک را یک کار ناگزیر و البته عقلانی برای جلوگیری از قاچاق و به وجود آمدن بازار سیاه اعلام کرد و گفت: « خیلی‌ها ممکن بود شیرخشک آزاد را بخرند و در بازار سیاه به قیمت بالاتری بفروشند. از آن طرف سهمیه‌بندی باعث سامان دادن به اوضاع آشفته قاچاق شیرخشک هم می‌شود.»

سیاستی که وزیر سابق بهداشت هم روی آن تاکید داشت. در شهریورماه سال گذشته سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی در مصاحبه‌ای به رسانه‌ها گفت: « مدیریت بازار و کنترل مرزها، قاچاق و ورود شیرخشک به شیرینی فروشی‌ها، کار دشواری است که در حیطه اختیارات وزارت بهداشت نیست. شاید مجبور شویم در آینده شیرخشک را سهمیه بندی کرده یا در پایگاه‌های بهداشت، توزیع کنیم. البته  اجازه نمی‌دهیم شیرخشک‌های معمول و متداول، نایاب شوند»

روابط عمومی وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آیا برای فرزندخوانده‌ها که هنوز کدملی دریافت نکرده‌اند فکری کرده‌اید پاسخ داد:«اینها کاملا طبیعی است. به هرحال تا فرزندخواندگی دائم بشود و کدملی برای کودک گرفته بشود، طی کردن این مراحل طبیعی است و والدین باید این موضوع را بپذیرند»

پول بیشتری بدهید کدملی نمی‌خواهند

دلیل سهمیه‌بندی شیرخشک درحالی جلوگیری از به وجود آمدن بازار سیاه عنوان می‌شود که یکی دیگر از والدینی که درگیر تهیه شیرخشک برای نوزادش شده می‌گوید: «داروخانه‌هایی هستند که کمی بیشتر از قیمت روی قوطی را می‌گیرند و بدون کدملی شیرخشک را تحویل می‌دهند. من خانواده‌ای را می‌شناسم که چون فکر می‌کرد مصرف نوزادش زیاد است یا حتی می‌خواست برای آرامش خیالش تعداد بیشتری شیرخشک داشته باشد، از یک داروخانه با کدملی و از یک داروخانه دیگر بدون کدملی شیرخشک گرفته است»

با این تفاسیر معلوم نیست که آیا سهمیه‌بندی شیرخشک‌های رژیمی الزامی قانونی از طرف وزارت بهداشت برای جلوگیری از قاچاق و بازار سیاه باشد که در این صورت مشخص است نظارت صحیحی بر روی حسن اجرای آن انجام نمی‌شود. و یا به خاطر کمبود شیرخشک‌های رژیمی بعضی داروخانه‌ها مجبور به تحویل آن‌ها با کدملی شده‌اند؟ که با در نظر گرفتن این موضوع هم فکری برای کودکان در شرایط خاص از جمله فرزندخوانده‌های در مهلت قانونی فرزندپذیری نشده است.

شیرخشک رژیمی یا خاص چیست؟

شیرخشک‌های موجود در بازار انواع، طیف‌ها و برندهای متنوعی دارند. اکثر برندها در کنار شیرخشک‌های معمولی که از پایه شیرگاو تهیه شده‌اند شیرخشک‌های خاص و رژیمی هم دارند. با فراگیر شدن مشکل هضم و گوارش در اکثر نوزادانی که تازه متولد می‌شوند این شیرخشک‌ها که پروتئین‌های آن برای این دست کودکان مناسب‌سازی شده به کرات از طرف پزشکان اطفال تجویز می‌شود.

مواد این شیرخشک‌ها اکثرا از خارج از کشور وارد می‌شود و قوطی‌های شیرخشک در ایران پر می‌شوند. در واقع این شیرخشک‌ها توسط شرکت‌های فراملیتی و با سرمایه‌گذاری خارجی یا مشترک در کارخانه‌های ایرانی تولید می‌شوند. تنها برند ایرانی شیرخشک که در سال 1391 از آن رونمایی شد حضور چندانی در بازار ندارد و اصلا مشخص نیست که هنوز هم تولید می‌شود یا نه.

در این بین شیرخشک‌هایی مخصوص نوزادان نارس هم هستند که قیمت آن‌ها از بقیه شیرخشک‌ها بیشتر است و انواع کاملا وارداتی آن به صورت سهمیه‌ای توزیع می‌شوند. اما مابقی شیرخشک‌ها حتی انواع رژیمی که برای کودکان حساس به شیر مادر یا شیر پاستوریزه مناسب است، به صورت آزاد در همه داروخانه‌ها توزیع می‌شد. اتفاقی که یک‌ماه پیش متوقف شد و حالا خانواده‌ها از سهمیه‌بندی این شیر با کدملی خبر می‌دهند.

بعضی از کودکان از ابتدای تولد از شیرمادر محروم هستند. برخی دیگر هم قادر به خوردن شیرمادر نیستند و والدین مجبور هستند برای آن‌ها شیرخشک خاصی را تهیه کنند. برای هر دوی این گروه‌ها شیرخشک وعده غذای اصلی تا شش ماهگی و وعده‌ای مهم تا دوسالگی است. کودکانی که پزشک متخصص برای آن‌ها شیرخشک خاص تجویز می‌کند، درصورتی که از شیر دیگری استفاده کنند در کمترین حالت دچار اسهال و استفراغ خواهند شد.

با این حساب حتی اگر در شرایط فعلی کشور وزارت بهداشت مجبور به سهمیه‌بندی شیرخشک بوده است، بهتر بود برای تامین بی دردسرتر آن، تخلف داروخانه‌ها و همچنین شرایط خاص مثل کودکان فرزندخوانده و یا کودکی که به هر دلیلی اوراق هویتی او در دسترس نیست فکری می‌کرد. اتفاقی که شکایت‌های مردمی نشان می‌دهد چندان تحقق پیدا نکرده است.