تهران: آذین: برخی تفکرات در سینما منسوخ شده است

به گزارش حلقه وصل، شصت و پنجمین برنامه از سری برنامه های «سینما روایت» روز یکشنبه اول آذر ماه ساعت 17 در مجتمع فرهنگی اسوه با اکران، نقد و بررسی دو فیلم مستند «آرزوی همه» به کارگردانی علی قدیریان و «سلام بر علی پسر موسی (ع)» به کارگردانی امین قدمی برگزار شد. در نشست نقد و بررسی این مستندها علی قدیریان «کارگردان مستند آرزوی همه»، جبار آذین و شفیع آقا محمدیان «از منتقدین و کارشناسان سینما» و رسول شادمانی «مجری و کارشناس» حاضر شدند.

مستند «سلام بر علی پسر موسی (ع)» محصول مرکز مستند سوره، راجع به یک چوپان است که گله‌اش را به چوپانی دیگر سپرده و خود به زائران امام رضا علیه‌السلام خدمت می کند. مستند «آرزوی همه»  نیز پرتره‌ای از عبدالحمید قدیریان نقاش معاصر است.

از لحاظ کارگردانی کمترین ضعف ها را شاهد بودیم

شفیع آقا محمدیان در ابتدای این جلسه گفت: در رابطه با این دو مستند باید بگویم همین که تصویر، مرا تا آخرین لحظه وادار کرد تا بمانم و فیلم را نگاه کنم یعنی از لحاظ کارگردانی کمترین ضعف ها را شاهد بودیم. بیشتر کات هایی که در این اثر وجود داشت به جا بود همچنین کلوزاپ ها نیز به جا بود. بویژه در ارتباط با مستند «آرزوی همه» باید بگویم که کارگردان توانسته بود شخصیت معنوی فیلم را به خوبی نشان دهد.

حرف فیلم دینی حرف دل است

جبار آذین نیز در ادامه گفت: اگر قرار است در حوزه سینمای مستند اتفاقات خوبی بیفتد باید هم در بخش مدیریت و هم در بخش فیلم سازی و از جمله بخش رسانه ای این اتفاقات دنبال شود. اما ما دو فیلم باحال دیدیم. اینکه می گویم باحال علت دارد و توضیح می دهم. با یکی از این فیلم های مستند تا پابوسی امام رضا (ع) رفتیم و با دیگری حال و هوای عاشورایی پیدا کردیم. این نوع فیلم ها را در اصطلاح می گویند فیلم های دینی. حرفی که در این فیلم ها زده می شود حرف دل است. تا این جا باید به سازندگان هر دو فیلم دستمریزاد گفت که به سراغ سوژه هایی رفتند که به آن ها کمتر پرداخت شده است. معمولاً آدم های اهل دینی و عشق و عرفان چون با این آثار عجین هستند زودتر با آن ها نیز ارتباط برقرار می کنند. این نکته هم مثبت است برای آنهایی که فیلم های دینی می سازند و هم پاشنه آشیلی است برای این نوع فیلم سازی در واقع  فیلم هایی که موضوعات دینی دارند.

تنها ذوق و احساس فیلم دینی را با کیفیت نمی کند

آذین در ادامه افزود: به لحاظ محتوایی و مضمونی چون ارتباط عاطفی برقرار می شود بین مخاطب و سازنده اثر، فیلم جایگاه خود را به درستی باز می کند اما برای این که اتفاق به درستی بیفتد جدا از مضمون و محتوا به چیز دیگری نیاز داریم و آن هم تکنیک و طرح است. اگر به این بخش کمتر بهاء داده شود ساختن فیلم بر اساس احساس علاقه و ذوق فیلمسازان ما را به جایی که باید نمی رساند. افرادی داشتیم که فیلم ساز دینی بودند موضوعات خوبی نیز در دست داشتند اما بلد نبودند با زبان سینما حرف دل شان را بزنند و نتوانستند در اکران موفق باشند و جذب مخاطب کنند. این افراد باید همراه با بالا بردن دانش معنوی خود دانش سینمایی خود را نیز بالا ببرند. البته اگر قرار است در این عرصه حرف های خوبی بزنیم.

برخی تفکرات در سینما منسوخ شده است/ کار هنر حرف زدن نیست نمایش است

این منتقد سینما اظهار داشت: مستند «آرزوی همه» با این که اولین تجربه کارگردان محسوب می شود به لحاظ معنایی و محتوایی اثر خوبی است. چون جسارت به خرج داده و به سراغ سوژه ای رفته که تازه است. بارها گفته شده است که این تفکر که فیلم مستند به نقشه و فیلمنامه نیاز ندارد در عالم سینما دیگر منسوخ شده است. این اتفاق وقتی می خواهد شکل بگیرد باید در مورد فیلمنامه اطلاع داشته باشیم. شاهد حاصل تلاش و چالش هایی که نقاش با خود و اثری که می خواهد خلق کند هستیم. با این که ما می دانیم آنچه که در تابلو د حال نقش بستند است در ارتباط با عاشورا است اما حرف و مضمون نمایشی عاشورا را در این فیلم نمی بینیم. نکته ای که اگر به آن توجه می شد شاهد یک اثر دراماتیک خوب بودیم.  کلنجاری که نقاش با خود می رود می توانست بر سر هر موضوعی باشد و به صورت ویژه نشان داده نشده بود باید توجه داشته باشیم این مستند درباره عاشورا است. کار هنر حرف زدن نیست نمایش است باید به زبان سینما حرف زد زبان تصویر تا بتوان به آنچه که می خواهیم از خلق اثر هنری برسیم.

فیلم ساختن باعث به دست آوردن تجربه است

علی قدیریان کارگردان مستند «آرزوی همه» گفت: مطمعناً فیلمی که الان دیدید آن چیزی بوده است که من در ابتدا فکر می کردم درست است. فیلم ساختن باعث به دست آوردن تجربه است اگر دوباره بخواهم این فیلم را بسازم نوع دیگری آن را می سازم. تلاش شد تا نقاش فضای امنی داشته باشد و مزاحم کارش نشویم. دوست داشتم به عنوان فردی عمل کنم که در یک گوشه ای نشسته و به سیر کامل شدن نقاشی دقت می کند.

در سینما و کار پرتره باید بیش از همه به شخصیت توجه کنیم

جبار آذین در ادامه گفت: در سینما و کار پرتره باید بیش از همه به شخصیت توجه کنیم چون در اصل این شخصیت است که فیلم را می سازد و حادثه را شکل می دهد. فیلم بدون شخصیت فیلم نیست البته باید در نظر داشت که شخصیت دارای تعاریف خاص خودش است که در جامعه سینما به درستی تعریف نشده است.

فیلم باید در خدمت مضمون و محتوای اثر قرار بگیرد

این منتقد در ادامه در ارتباط با نقد فیلم «سلام بر علی پسر موسی (ع)» گفت: فیلم خوبی است اما اشکالاتی نیز دارد. فیلمساز نشان می دهد که درای تجربه در این زمینه است چون استفاده درستی از فضا و شخصیت ها و حتی دوربین کرده است. این فیلم با اینکه در آن مضامین زیادی دارد اما شخصیت محور است. سوژه اصلی چوپان فیلم است که به دلیل مردمی بودن اقداماتش به عنوان سوژه انتخاب شده است که انتخاب خوبی بود. بخش دوم این فیلم نبودش بهتر از بودنش است چون کمکی به فیلم و ساختار آن نمی کند بلکه ساختار فیلم را به هم می ریزد. فیلم باید در خدمت مضمون و محتوای اثر قرار بگیرد.

فیلمنامه نداشته باشیم این مشکلات وجود خواهد داشت

شفیع آقا محمدیان گفت: زمانی که فیلمنامه نداشته باشیم همواره این مشکلات در بدنه سینما وجود خواهد داشت. اشکال در اینجا است که ما با یک سوژه آشنا می شویم که با برخی از جنبه های آن ارتباط برقرار می کنیم که در همان جا خلاصه می شود. در حال حاظر در عرصه مستند دنیای هنر آثار معمولی را دیگرقبول ندارد علت این است که بیننده ها با درام آشنایی دارند. مستند هایی داریم که درصد زیادی شان باز سازی شده اند اما ما چنین فکری را نمی کنیم.

مدیران سر سفره مردم ننشینند و ساز دیگر بزنند

جبار آذین در پایان این جلسه اظهار داشت: سینمای مستند برای رشد و تحول به مدیران مستند، فیلمسازان مستند و ابزار و مناسبات مستند نیاز دارد. افراد متخصص و متعهد که برای باورهای مردم ارزش قائل هستند و می خواهند برای آن ها با جان و دل کار کنند نه این که سر سفره مردم بنشینند و ساز دیگری بزنند.