اولین سفر عربی اسد پس از ۱۱ سال / اهداف امارات از نزدیکی به تهران و دمشق چیست؟

به گزارش حلقه وصل، روز گذشته رئیس‌جمهور سوریه در نخستین سفر خود به یک کشور عربی از سال ۲۰۱۱ تاکنون به ابوظبی رفت و ساعتی پس از بازگشت وی به دمشق، اخبار دیدار وی از امارات منتشر شد.

 بشار اسد در دیدار با محمد بن زاید، امارات را کشوری خواند که سیاست‌های متعادلی در قبال مسائل گوناگون بین‌المللی اتخاذ می‌کند. بن زاید نیز سوریه را ستون اساسی از امنیت عربی دانست و خواستار خروج نیروهای خارجی غیر قانونی از سوریه شد.

ابوظبی برای اولین بار در سال ۱۳۹۷/ ۲۰۱۸، پس از آن‌که سفارت خود در دمشق را بازگشایی کرد، علاقه خود را برای احیای روابط با این کشور بروز داد. از سوی دیگر  شرکت هواپیمایی سوریه‌ای «اجنحة الشام» اعلام کرد که پروازهایش به ابوظبی را از سر گرفته شد. در اولین پرواز این شرکت ۱۴۷ مسافر از دمشق به ابوظبی سفر کرد. این شرکت اعلام کرده که این پرواز در راستای سیاست‌های شرکت درباره توسعه مقصدهای خارجی و رونق دوباره روابط تجاری سوریه و امارات انجام می‌شود.

امارات قصد دارد نقش جدیدی در جهان عرب و غرب آسیا بازی کند. این کشور دیگر نمی‌خواهد در عرصه سیاست خارجی ذیل عربستان تعریف شود. سرمایه گذاری شدید امارات در برخی کشورهای عربی مانند؛ لیبی، لبنان، مصر، سوریه و یمن نشان می‌دهد که ابوظبی معماری جدیدی در عرصه سیاست خارجی برای خودش تعریف کرده است.

این دیدار که همزمان با یازدهمین سالگرد جنگ سوریه انجام شد، نشانه دیگری از شکست نسبی طرح مجموعه‌ای از بازیگران داخلی و خارجی از طریق گروه‌های مسلح علیه حاکمیت یک دولت ملی بود. امارات نخستین دولت عربی است که شکست این طرح را پذیرفته و احتمالاً در بازسازی سوریه به ایفای نقش بپردازد.

رای ممتنع امارات به قطعنامه پیشنهادی آمریکا در محکومیت روسیه، سفر وزیر خارجه این کشور به مسکو، پاسخ سرد ابوظبی به درخواست‌های آمریکا برای همکاری در مدیریت بازار نفت پس از حمله روسیه به اوکراین و حالا سفر بشار اسد به ابوظبی، نشانه‌های آشکاری از شکاف در روابط امارات با دولت دموکرات آمریکاست. انتقاد شدید آمریکا نسبت به میزبانی امارات از اسد، حاکی از این شکاف است.

از طرفی دیگر امارات اولین شریک بزرگ سوریه در سطح جهان عرب و سومین در سطح جهان است و مبادلات تجاری غیر نفتی دو کشور در سال گذشته به بیش از ۲.۶ میلیارد درهم رسیده است.

یکی از مقامات اماراتی همچنین خبر داد که امارات در پایان سال ۲۰۱۹ مبلغ ۱.۵ میلیارد درهم در سوریه سرمایه‌گذاری کرده است. همچنین کمک‌های اطلاعاتی مصر با چراغ سبز امارات در حال انجام است.

در سوی مقابل اما به نظر می‌رسد روابط قطر با آمریکا در دولت بایدن فزاینده بوده و احتمالاً برخلاف دولت ترامپ که مناسبات بسیار نزدیکی با ریاض و ابوظبی داشت، بایدن به دنبال گسترش روابط خود با دوحه است. نتیجه چنین وضعیتی می‌تواند احتمالاً تقویت محور روسیه، عربستان و امارات باشد که از جمله موضوعات موجود برای همکاری میان آن‌ها، عادی‌سازی پرونده سوریه و مشارکت در بازسازی این کشور است.

سوریه در حال بازگشت تدریجی به جمع کشورهای عربی است. جنگ اوکراین، وضعیت توافق نانوشته احتمالی میان مسکو و واشنگتن درباره پرونده سوریه را در هاله‌ای از ابهام قرار داده، اما به نظر می‌رسد هماهنگی روسیه با امارات و احتمالاً عربستان درباره سوریه پیش برود.

امارات در مجموع قصد دارد ائتلاف جدیدی از کشورهای غیرمذهبی و اخوانی در منطقه تشکیل دهد و به ترتیب سراغ مصر، لبنان، سوریه، الجزایر، تونس و لیبی رفته است. از طرفی دیگر به جدایی طلبان جنوب یمن هم کمک می‌کند. البته امارات این موضوع را هم دنبال می‌کند که با ایران رابطه خوبی برقرار کرده و با ترکیه هم روابط اقتصادی قابل قبولی داشته باشد.

نویسنده: محمد علی حسن نیا کارشناس مسایل منطقه