اولویت‌های بورسی دولت جدید چه باید باشد؟

به گزارش حلقه وصل، مدتی است که رئیس جمهور منتخب در گفته‌های خود از بازار سرمایه و اولویت بورس در میان سایر مسائل برای دولت سخن میگوید. به طوری که در مراسم تنفیذ نیز به این موضوع اشاره کرد. اما چه مشکلاتی پیش روی به تعادل رسیدن بازار سرمایه وجود دارد که دولت جدید باید برای حل آن‌ها چاره اندیشی کند؟ در این گزارش به بررسی این مسائل و مشکلات پرداختیم.

برای بررسی مسائل بازار سرمایه با چند تن از کارشناسان به گفتگو پرداختیم.

وحید کشمیری پور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که در خصوص مسائل و مشکلات اصلی بازار سرمایه چیست؟ اظهار کرد: اصلی‌ترین مشکل بازار سرمایه قیمت گذاری دستوری در صنایع مختلف اعم از خودرو، سیمان، دارو، قند و شکر است. همچنین نرخ سود بانکی بالا در کشور، که بالاخره روزی باید پایان پیدا کند تا سرمایه گذاری در صنعت کشور توجیه پیدا کند.

او بیان کرد: مورد دیگر وجود برخی ایرادات در سازمان بورس است که باید به جد با آن برخورد گردد. اکنون دیده می‌شود که سبد شخصی افراد توسط افراد داخل سازمان افشا می‌گردد یا به دلایل واهی کد معاملاتی افراد در بازار فرابورس و بورس بسته می‌شود. دستور رییس جمهور به رییس سازمان بورس جهت برخورد با متخلفان، می‌تواند زمینه اعتماد سرمایه گذاران را ایجاد کند.

کارشناس بازار سرمایه افزود: ایجاد قوانین پایدار و به روزرسانی قوانین جاری بازار سرمایه که در مقاطع مختلف مورد دست درازی قرار نگیرد. اقدام دیگری است که سبب ایجاد اعتماد به بازار سرمایه خواهد شد.

کشمیری پور در پاسخ به این پرسش که، چه اقدامی باید در جهت به تعادل رسیدن بازار سرمایه صورت گیرد؟ گفت: به نظر من، اعلام قطعی و صریح دولت در این زمینه که دست از قیمت گذاری دستوری برخواهد داشت و تعیین قیمت ارز را نیز به بازار و عرضه و تقاضا خواهد سپرد می تواند بازار را بر مدار صعودی برگرداند و به مرور زمان بازار سرمایه به تعادل برسد.

او بیان کرد: همچنین با تسهیل مراحل افزایش سرمایه در روند صعودی بازار می‌توان هم از حبابی شدن بورس جلوگیری کرد و هم زمینه را برای تامین مالی شرکت‌ها از بازار بورس ایجاد کرد.

کارشناس بازار سرمایه در خصوص حمایت از افرادی که در اوج به بازار سرمایه در جهت سرمایه گذاری وارد شدند، اظهار کرد: در مورد افرادی که در اوج بازار و با سرمایه کم وارد بازار شدند می‌توان یک طرح حمایتی را اجرا کرد و اصل سرمایه آن‌ها را با شرط نگهداری در یک بازه زمانی مشخص تضمین کرد.

مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، بازار سرمایه چه نقشی در اقتصاد کشور دارد؟ اظهار کرد: بازار سرمایه به عنوان مرکز سرمایه گذاری و تامین مالی و به واسطه پس انداز مردم در صندوق‌های بازنشستگی و بانک‌ها موثر است و برای دولت نیز در سال‌های اخیر نقش پررنگی در تامین مالی داشته است. رویکرد رییس جمهور جدبد نشان از درک درست ایشان از اهمیت بازار سرمایه است. بازاری که در حال تبدیل شدن به رقیبی برای سیستم بانکی است.

او بیان کرد: تصمیمات فوری در خصوص بازار سرمایه بیشتر به مسئله نرخ گذاری‌های دولتی در مواد اولیه مثل، نفت خام و گاز طبیعی یا محصولاتی مثل، قند، سیمان، خودرو، دارو و امثال آن بر می‌گردد با این حال بازار سرمایه ماهیتی بلند مدت‌تر دارد.

کارشناس بازار سرمایه در خصوص مسائل و مشکلات اصلی بازار سرمایه گفت: بازار سرمایه در حال حاضر بیشتر از عدم اطمینان‌های کلان در سطح مسایل سیاسی، داخلی و بین المللی از جمله، مسئله برجام، دعواهای جناح‌های سیاسی و بی ثباتی‌های اجتماعی که بر کاهش ارزش پول ملی هم اثرگذار بوده، آسیب دیده است.

او بیان کرد: در وهله دوم تصمیمات بدون بررسی جامع در دولت و حتی مجلس است که بازار را آسیب پذیر و غیرقابل پیش بینی کرده است. مثل، چاپ پول بدون پشتوانه، نرخ گذاری‌های دستوری، عدم حمایت از تولید و واردات بی رویه، زمین گیر شدن تولید کننده ها، قوانین جدید غیرکارشناسی و در آخر، مشکلاتی در عملیات بازار هم وجود دارد که اهمیت به مراتب کمتری نسبت به دو عامل دیگر دارد. از جمله، وجود دامنه نوسان و ‌فرهنگ صف نشینی، مشکلات نرم افزاری، اعتبار معاملات، تغییرات مدام در دستورالعمل ها، عدم کفایت نیروهای انسانی از نظر کمی وکیفی است. قلی پور در خصوص قیمت گذاری دستوری و تاثیر آن بر بازار سرمایه اظهار کرد: قیمت گذاری دستوری، موضوع پیچیده‌ای برای یک دولت تازه مستقر است. برای بازار سرمایه قیمت گذاری دستوری سمی مهلک و حاتم بخشی از جیب سهامداران بورسی است و برای دولتی که نگران تورم و اقشار آسیب پذیر است، راه حلی ساده و البته غیر منطقی و عبث در بلند است.

او بیان کرد: به نظر من، یکبار هم که شده، دولت در ۶۰ سال اخیر به منطق بازار اعتماد کند. به جای حمایت شکلی با کنترل دستوری نرخ ها، که فساد، رانت و نهایتا کاهش تولید را به بار می‌آورد، حمایت از مصرف کننده نهایی صورت گیرد. مثلا، مابه التفاوت نرخ حمایتی سیمان و نرخ بازار آزاد را به طور نقدی به مصرف کننده بپردازند یا فروشنده از دولت بگیرد. در این صورت، هم حمایت از مصرف کننده صورت گرفته و ‌هم در کار تولید مداخله نمی‌شود. در مورد تسهیلات نیز می‌توان این عملکرد را در پیش گرفت. البته نیاز به جیب پر پول دولت است و اگر فرار مالیاتی کم شود و صادرات منابع زیرزمینی تسهیل گردد، منابع کافی وجود خواهد داشت.

قلی پور در خصوص وضعیت نرخ بهره بین بانکی و تاثیر آن بر بازار سرمایه گفت: نرخ بهره به صورت بلند مدت و کوتاه مدت است. نرخ بهره باید با تورم متناسب شود، ولی در کوتاه مدت بهتر است به صورت دستوری کنترل شود. به شرط اینکه، به سرعت راهکارهایی برای کاهش تورم پیگیری شود در غیر اینصورت، نرخ پایین تسهیلات مجددا وام‌های رانتی و بدون بازگشت را افزایش و ترازنامه بانک‌ها را آشفته‌تر خواهد نمود.

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص بازارهای موازی بازار سرمایه اظهار کرد: به جز بازار پول و نرخ بهره، سایر بازارهای رقیب بورس نیز رفتار هم جهتی دارند. بنابراین، اقداماتی مثل، افزایش ضریب سپرده قانونی و کاهش نقش بانک‌ها در اقتصاد منجر به افزایش سهم بازار سرمایه و بالطبع بهبود تامین مالی دولت و بخش خصوصی می‌شود. توسعه نوآوری‌های مالی نیز در این راستا موثر خواهد بود.

احسان رضاپور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، بازار سرمایه چطور به ثبات می‌رسد؟ اظهار کرد: بازار سرمایه در زمانی می‌تواند به نقش خود (تامین مالی بنگاه ها) به درستی عمل کند، که به اولویت سرمایه گذاران مبدل شود.

او تاکید کرد: در فضایی که ریسک‌های مختلف سیاسی و امنیتی کاهش یابد بازار سرمایه می‌تواند به کارکرد اصلی خود دست یابد. پس از آن مدیریت جریانات اقتصادی و بازارها نیز حائز اهمیت است. کارشناس بازار سرمایه در خصوص مسائل و مشکلات اصلی بازار سرمایه گفت: نخستین مسئله که بازار سرمایه با آن مواجه است، اصلاح نگرش عمومی است. اتفاقات سال ۱۳۹۹، گروه زیادی را از بازار سرمایه متنفر نمود؛ بنابراین نخستین اقدامات باید در جهت پاک کردن رخدادهای سال قبل باشد.

او بیان کرد: تعریف درست جایگاه بازار سرمایه، توسعه ابزارهای مختلف تامین مالی در بازار سرمایه، تقویت شناخت سرمایه گذاران از کارکردهای بازار سرمایه و شیوه سرمایه گذاری صحیح در بازار سرمایه می‌تواند در این گرایش نقش موثر و مفیدی داشته باشد.

او افزود: البته در ماه‌های اخیر حرکت‌های خوبی در سازمان بورس صورت گرفته که با تقویت سیاست‌هایی که منافع اصلی را به سمت تولید هدایت نماید این جایگاه بیش از پیش تقویت خواهد شد. البته با تزریق پول و ایجاد رشدهای پیاپی شاخص بورس نباید دنبال اصلاح این نگرش باشیم بلکه اقدامات مهم جهت کاهش ریسک‌های سیستماتیک که از طریق ایجاد ثبات سیاسی، اقتصادی حاصل می‌شود نقش کلیدی دارد.

رضاپور تصریح کرد: ایجاد امنیت خاطر در سرمایه گذاران از نظر تحلیل پذیر شدن و ثبات نسبی اقتصاد و خطرات امنیتی و سیاسی که کشور را تهدید می‌کند، بسیار حائز اهمیت است. زیرا بحران زایی و تنش دشمن سرمایه گذاری بلندمدت و زیر بنایی کشور است و سرمایه گذاران را به راهکارهای کوتاه مدت سوق می‌دهند تا در صورت تقویت و تشدید بحران بتوانند به راحتی از آن خروج کنند. باید پذیرفت که شرایط امروز کشور موجب شده سرمایه گذارانی که از منابع مالی قوی تری برخوردار هستند، سیاست‌های اقتصادی خود را بر پایه بازدهی‌های حتی جذاب، ولی ۵ تا ۱۰ ساله در کشور بنا نمی‌کنند.

او بیان کرد: مخاطرات سیاسی و امنیتی سایه‌ی سنگینی بر فضای سرمایه گذاری کشور ایجاد کرده و پول و سرمایه نیز به دلیل ترسو بودن همواره سعی می‌کنند در جایی که امکان هرگونه تندباد و طوفان است قرار نگیرند و یا رویکردهای کاملا کوتاه مدتی را دنبال کنند؛ لذا چشم انداز سازی مثبت از اوضاع سیاسی و اقتصای کشور مهمترین مورد است که باید مورد توجه باشد.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: بدون تردید هر چقدر نگرش سرمایه گذاران از کوتاه مدت به سمت میان و بلند مدت میل کند و در کنار امنیت روانی و واقعی، مزایا و بازده سرمایه گذاری و ریسک‌های مربوط به مشارکت در تولید و پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای کشور بهبود یابد قطعا از رویکردهای سفته بازانه در بازارهای مختلف ارز و سکه و مسکن وخودرو فاصله خواهند گرفت و به سمت سرمایه گذاری در تولید و توسعه زیربنایی کشور گرایش پیدا خواهد کرد.

او افزود: واقعی ساختن اقتصاد در بخش‌های مختلف و پاک کردن فرصت‌های رانتی که در جای جای اقتصاد ما به چشم می‌خورد. از کازینوهایی که با نرخ گذاری‌های دستوری به شکل رسمی‌تر بعضا در بورس‌های کالایی به راه می‌افتد و موارد بسیار فراوان تری که خارج از بورس‌ها به شکل قیمت گذاری دستوری کالاهای مختلف اعم از برق و خودرو و سیمان و دارو نمود پیدا می‌کند و منافع آن نه به تولید کننده و نه به مصرف کننده می‌رسد. در واقع این دو کمترین منفعت را می‌برند و نفع بزرگتر صرفا به نفرات معدودی  دلال می‌رسد.

رضاپور در پاسخ به این پرسش که، چه اقدامی باید در جهت به تعادل رسیدن بازار سرمایه صورت گیرد؟ اظهار کرد: مزیت‌های یک بازار کارا در دنیا مشخص است و چنانچه علت گرایش برخی معامله گران به بازار فارکس و ارزهای دیجیتال را ریشه یابی کنیم به کارکردهای عملیاتی بسیار مناسب‌تر بازارهای مالی بین المللی در حوزه عملکردی و ابزارهای مختلف معامله گری در آن پی میبریم که حل و فصل یکایک آن‌ها در رونق بیشتر بازار و گرایش سرمایه گذاران موثر است.

لازم به ذکر است که، به طور کلی بازار سرمایه نقش بسیار مهمی در ایجاد فضای توسعه و رشد می‌تواند ایفا کند، امید می‌رود، دولت سیزدهم با حل مسائل مهم بازار سرمایه از جمله، حذف قیمت گذاری دستوری، اصلاح نرخ سود بانکی و بسیاری دیگر از موضوعات، بتواند به وعده خود عمل کند و سایه آرامش را بعد از حدود یکسال به بازار سرمایه بازگرداند.