چرا آمریکا از پذیرش اولویت‌های مذاکرات طفره می‌رود؟

به گزارش حلقه وصل، امروز چهارشنبه دهم آذرماه سومین روز از دور جدید مذاکرات وین میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۴ در حال برگزاری است.

پس از نشست افتتاحیه که روز دوشنبه با حضور سرپرست‌های گروه‌های حاضر در وین و با دستور کار تعیین «اصول و مبانی گفت‌وگوها» برگزار شد، ادامه نشست‌ها دیروز سه‌شنبه نهم آذرماه در سطح کارشناسان پیگیری و با پافشاری مستدل هیئت ایرانی برای اولویت‌بخشی به موضوع رفع تحریم‌ها، کارگروه رفع تحریم نیز تشکیل جلسه داد.

در این نشست، هیئت ایرانی ضمن تاکید مجدد بر عزم جدی خود برای انجام مذاکرات حرفه‌ای با هدف دست‌یابی به نتیجه، مطالبات خود را به صورت دسته‌بندی‌شده و مشخص مطرح کرد و به دیگر هیئت‌ها نیز توصیه نمود به صورت فعالانه و سازنده به ارائه راهکار و پیشنهاد بپردازند.

با وجود آنکه امروز کارگروه تعهدات هسته‌ای نیز جلسه‌ای خواهد داشت، اما عمده تمرکز گفت‌وگوها همچنان بر موضوع تحریم‌هاست و بخش اعظم نفرات و انرژی تیم‌ها بر مسئله تحریم متمرکز هستند و رایزنی‌ها در این خصوص به صورت فشرده ادامه خواهد یافت.

بدیهی است ارزش‌گذاری واقعی محورهای مذاکره، اصلی‌ترین راهکار برای دستیابی سریع به توافق خوب محسوب می‌شود و هر اقدامی که خارج از این چارچوب پیگیری شود عملا پایه‌گذاری انحراف در مسیر دستیابی به توافق است.

آمریکایی‌ها پیش از آغاز دور جدید مذاکرات در ۸ آذرماه با تلاشی سازمان‌دهی شده تلاش کردند کلیدواژه «بازگشت متقابل به تعهدات برجامی» را به عنوان ادبیات غالب در فضای رسانه‌ای تثبیت کنند و اکنون نیز همین راهبرد را لجوجانه پیگیری می‌کنند.

بسیار روشن است که اصرار آمریکایی‌ها بر پیگیری این مسیر، بسترساز خروج مذاکرات از مسیر سازنده و رو به جلو خواهد بود.

در این میان نقش هیئت‌های اروپایی در شکل‌دهی به روند منطقی در مذاکرات بسیار مهم است به شرطی که آنان، چون گذشته به دنبال پیروی بدون قید و شرط از آمریکا نبوده و برای ارائه ابتکارات مستقل تلاش کنند.

نکته اینجاست که؛ به هیچ وجه ارزش دو موضوع «تحریم‌ها» و «تعهدات هسته‌ای» با یکدیگر برابر نیست، زیرا اقدام غیر قانونی آمریکا در خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها که عملا نقض تعهدات این کشور در برجام بوده، موجب شکل‌گیری شرایط پیچیده امروز شده است.

اظهارنظر امروز سخنگوی کاخ سفید که گفته؛ تمرکز ما هنوز بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام است بیان‌گر آن است که ایالات متحده هنوز درک درستی از شرایط نداشته و همچنان ایده خود مبنی بر بازگشت بدون هزینه به برجام را دنبال می‌کند.

این در حالی است که ایران یک‌سال پس از خروج واشنگتن از برجام همچنان برای اثبات حسنِ نیت خود، اجرای تعهداتش را متوقف نکرد و کاهش گام به گام تعهدات برجامی از سوی ایران پس از یک‌سال نیز بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت گرفت که نشان می‌دهد ایران تاکنون هیچ‌گونه اقدامی بر خلاف تعهدات خود انجام نداده است.

البته گرچه زیاده‌خواهی‌های آمریکای بدعهد و تلاش این کشور برای ایجاد فضای روانی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران همچنان ادامه دارد، اما هیچ دلیل قانونی و منطقی برای همراهی ایران با این رویکرد آمریکا وجود ندارد.

پذیرش این واقعیت از سوی طرف‌های مذاکره‌کننده و تلاش جمعی برای وادار کردن آمریکا به اصول پذیرفته شده مذاکره که اولین گام آن نشان دادن حسنِ نیت و پذیرش خطاهای گذشته است، می‌تواند شرایط جدیدی را بر گفتگوهای وین حاکم کند.

سیگنال‌های نگران‌کننده مقامات آمریکا در مورد عدم تعهد این کشور به توافق احتمالی طی روزهای گذشته و تلاش برای حاکم نمودن فضای رعب و تهدید بر مذاکرات وین نشانه‌های روشنی از تزلزل هیئت حاکمه این کشور برای دستیابی به یک توافق است و قطعا نمی‌تواند به عنوان حرکتی همراه با حسنِ نیت تلقی شود.

اگرچه هیئت‌های مذاکره‌کننده حاضر در وین تاکنون حداقل در بیان، بر حق ایران در خصوص طرح مطالبات مربوط به رفع تحریم‌ها و ارائه تضامین کافی از سوی آمریکا صحه گذارده‌اند لیکن این «شرط لازم» تا زمانی که با «ابتکارات کافی» و قابل حصول همراه نشود، نمی‌تواند ناقض اصلی برجام یعنی آمریکا را نسبت به در پیش گرفتن رویکردی منطقی و حقوقی در مسیر انجام تعهداتش مجاب کند.

بر این اساس؛ اگر طرف اروپایی‌ها واقعا توان و اراده کافی برای اعمال نظر مستقل از کاخ سفید را پیدا کرده و حقیقتا به دنبال دستیابی به یک توافق موثر و کارآمد هستند، گریزی از فشار بر آمریکا برای پذیرش اصول یک مذاکره حرفه‌ای و نتیجه‌محور را ندارند.